طراحان برای تفکر پیرامون ایده های معماری و روابط طراحی به ترسیم نمودارها دست می زنند. از طرفی دانشمندان و مهندسین رایانه هم علاقمند هستند تا رایانه ها را برای تشخیص و تفسیر نمودارها و ترسیمهای معماری، طراحی و برنامه ریزی کنند. این کار در جهت قراردادن ابزارهای مناسب در دست طراحان جهت فعالیت های طراحی است. در این راه بعضی از محققان برای درک اینکه آیا طراحان در هنگام طراحی به تبادل قوانین و اصول طراحی می پردازند یا نه، دست به مطالعات تجربی زده اند. پیشرفتهای سریع تکنولوژی ما را به سمت توسعه محیط های طراحی رایانه ای می برد که حتی می تواند از خلاقیت نیز در طراحی معماری بهره گیرد و نهایتا منجر به معرفی برنامه هایی شود که از نمودارها و طرحواره های دست آزاد بعنوان منابع، جهت طراحی استفاده کند و مراجع بصری رابرای طراحی خلاق بازیابی نماید و موجب تحول در آموزش معماری گردد و این مساله می تواند موضوع بسیاری از تحقیقات معماری در آینده باشد، چنانچه چندی از پژوهشگران درخارج از کشور نیز در حال مطالعه این سیستم ها می باشند.

پیشینه و اهداف:  تکنولوژی آموزشی به عنوان یک حوزه میان رشته ­ای، متأثر از پیشرفت­ های علوم، فناوری و بهره ­گیری از یافته­ های آنها برای تسهیل فرآیند آموزش و ارتقاء کیفیت یادگیری است. با هدف بهره­ گیری از تفکر طراحی به­ عنوان رویکردی نوین برای نوآوری و حل خلاق مسأله و یک حوزه منشأ اثر در مسائل طراحی آموزشی، پژوهش­ حاضر در جستجوی طراحی و اعتباریابی الگوی آموزش تفکر طراحی برای طراحان آموزشی به منظور بهبود طراحی آموزشی، ایجاد تجارب غنی آموزشی­ و طرح مسائل نوآورانه آموزش است. عدم شکل­ گیری هویت طراح در طراح آموزشی و عدم تجهیز ذهن به طراحی خلاق و تفکرطراحی می­تواند منجر به طراحی­ های آموزشی سطحی و باکیفیت پایین، دلزدگی و کاهش انگیزه و کاهش اثربخشی طرح ­های آموزشی شود. در این راستا، توجه به طراحانه اندیشیدن و تفکر طراحی می ­تواند چالش­های پیش­روی طراحی آموزشی را پاسخگو بوده و آنها را حل نماید. خلأ اساسی در این زمینه، عدم وجود الگوی­ آموزش تفکر طراحی با اثربخشی مناسب برای دانشجویان تکنولوژی ­آموزشی است که هدف پژوهش حاضر است.روش ­ها: در انجام پژوهش از روش آمیخته به صورت طرح اکتشافی متوالی با دو بخش اصلی کیفی و کمّی استفاده شد. به منظور شـناسایی مؤلفه ­های تفکر­طراحی در الگوی طراحی آموزشی از روش مرور نظام­ مند با بررسی تحقیقات سال های 1980 تا 2021 در پایگاه­های اطلاعاتی چندرشته ­ای و علمی مختلف لاتین و فارسی استفاده شد. 294 پژوهش شناسایی و پس از خواندن خلاصه مقالات و بررسی اولیه و حذف مقالات غیر مرتبط، 21 مقاله مورد تحلیل محتوای کیفی با طرح استقرایی قرار گرفت. مؤلفه­ های تفکر طراحی، سازنده­ گرایی اجتماعی، و طراحی ­آموزشی تفکر طراحی استخراج شد و براساس یافته های بخش کیفی، الگوی پیشنهادی آموزش با الهام از مدل جاناسن طراحی و در بخش کمّی مورد اعتباریابی درونی و بیرونی قرار گرفت. برای اعتباریابی درونی الگو از روش توصیفی نظرسنجی با جامعه آماری متخصصان تکنولوژی آموزشی استفاده و اعتباریابی بیرونی الگو از طریق روش شبه ­آزمایشی (گروه پیش­آزمون و پس آزمون گروه های آزمایش وگواه) با مشارکت32 دانشجوی کارشناسی ارشد و دکتری تکنولوژی آموزشی انجام شد و از نتایج برای اصلاح و نهای ی­سازی الگو استفاده گردید.یافته ها: یافته های بخش کیفی پژوهش با تجزیه و تحلیل محتوای استقرایی نشان داد که الگوی آموزش تفکر طراحی، ترکیبی از مؤلفه های نظری و عملی تفکرطراحی، مؤلفه های طراحی آموزشی و سازنده گرایی اجتماعی است. شناسایی این مؤلفه­ ها، ارتباط آنها با یکدیگر و ترکیب آنها برای الگوی طراحی آموزشی تفکر طراحی منجر به ارائه مدل مفهومی و الگوی پیشنهادی طراحی آموزشی شد. در بخش کمّی پژوهش، اعتبار درونی الگوی پیشنهادی توسط 29­ نفر از اساتید و متخصصین تکنولوژی آموزشی تأیید شد. یافته­ های توصیفی و مقایسة میانگین زوجی هریک از گروه ها در رابطه با متغیرها و نیز میانگین و انحراف استاندارد نتایج حاصل از تحلیل واریانس گروه های آزمایش و کنترل بعد از مداخله، نشان داد بهره­ گیری از الگوی ارائه شده در آموزش تفکر طراحی با نمره شایستگی های طراحی آموزشی دانشجویان در سطح آلفای  P<0/01معنادار بوده و در سطح اطمینان 99 درصد فرض صفر ردّ و فرضیه پژوهش معطوف به دارابودن اعتبار الگوی پیشنهادی در آموزش تفکر طراحی و همچنین تأثیرآن در طراحی آموزشی دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری تکنولوژی آموزشی تأیید ‏شد.نتیجه گیری: با تأیید اعتبار درونی و بیرونی، این نتیجه حاصل آمد که الگوی پیشنهادی می ­تواند در آموزش تفکر طراحی به دانشجویان تکنولوژی آموزشی مناسب بوده و محیطی امن و منعطف را برای یادگیری تفکر طراحی ایجاد نماید. همچنین می تواند به تقویت شایستگی ­های طراحی آموزشی در حوزه ­های بنیان ­های حرفه ای، برنامه ریزی و تجزیه وتحلیل، و تدوین، سنجش و ارزیابی آموزش و بهبود طراحی آموزشی منجر شود. با این وجود، چالش هایی در اجرا و الزاماتی برای موفقیت ­آمیز بودن آموزش تفکر طراحی وجود دارد که لازم است مورد توجه قرار گیرد. این الگو می تواند برای بهبود عملکرد طراحی آموزشی در مراکزی که با تربیت و به کارگیری طراحان آموزشی در ارتباط هستند مورد استفاده قرار گیرد.

هدف: تکنولوژی آموزشی و مدیریت آن نقش مهمی در بهبود وضعیت آموزشی دارد. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف طراحی مدل مدیریت بلوغ تکنولوژی آموزشی در مدارس ایران انجام شد.   روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه اجرا، آمیخته (کیفی و کمّی) بود. جامعه آماری پژوهش در بخش کیفی خبرگان حوزه مدیریت آموزشی و تکنولوژی آموزشی و مدیران مناطق آموزش وپرورش شهر تهران در سال 1400 بودند. نمونه این بخش تعداد 14 نفر بودند که این تعداد طبق اصل اشباع نظری و با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. جامعه آماری پژوهش در بخش کمّی مدیران و معلمان دوره دوم متوسطه منطقه 19 شهر تهران در سال تحصیلی 1401-1400 بودند. نمونه این بخش تعداد 169 نفر بودند که این تعداد طبق فرمول کوکران و با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش در بخش کیفی مصاحبه نیمه ساختاریافته و در بخش کمّی پرسشنامه محقق ساخته بود که شاخص های روان سنجی آنها مورد بررسی و تایید قرار گرفت. داده های این مطالعه در بخش کیفی با روش تحلیل مضمون در نرم افزار MAXQDA-12 و داده های این مطالعه در بخش کمّی با روش مدل سازی معادلات ساختاری در نرم افزارهای SPSS-22 و LISREL-8.8 تحلیل شدند.     یافته ها: در بخش کیفی، یافته های این پژوهش نشان داد که برای مدیریت بلوغ تکنولوژی آموزشی در مدارس ایران 55 مضمون پایه، 15 مضمون سازمان دهنده و 4 مضمون فراگیر شناسایی شد؛ به طوری که شامل مضامین فراگیر مدیریت دانش تکنولوژی آموزشی (با 5 مضمون سازمان دهنده فراگیری دانش تکنولوژی آموزشی، اشتراک گذاری دانش تکنولوژی آموزشی، کاربرد دانش تکنولوژی آموزشی، تحلیل دانش تکنولوژی آموزشی و ارزیابی دانش تکنولوژی آموزشی)، منابع و امکانات تکنولوژی آموزشی (با 3 مضمون سازمان دهنده منابع انسانی، منابع فیزیکی و محتوای آموزشی)، کنترل و هماهنگی بر تکنولوژی آموزشی (با 3 مضمون سازمان دهنده هماهنگی بین سیاست های آموزشی، هماهنگی بین همکاران و نظارت و کنترل بر نحوه اجرا) و زیرساخت های تکنولوژی آموزشی (با 4 مضمون سازمان دهنده زیرساخت های فناوری، زیرساخت های مالی، زیرساخت های دانشی و زیرساخت های فرهنگی و اجتماعی) بودند. در بخش کمّی، یافته های این پژوهش که مدل مدیریت بلوغ تکنولوژی آموزشی در مدارس ایران بر هر چهار عامل مدیریت دانش تکنولوژی آموزشی، منابع و امکانات تکنولوژی آموزشی، کنترل و هماهنگی بر تکنولوژی آموزشی و زیرساخت های تکنولوژی آموزشی اثر مستقیم و معنی دار داشت (P<0.05).     نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش حاضر، جهت بهبود مدیریت بلوغ تکنولوژی آموزشی در مدارس ایران می توان زمینه را برای تحقق و بهبود مدیریت دانش تکنولوژی آموزشی، منابع و امکانات تکنولوژی آموزشی، کنترل و هماهنگی بر تکنولوژی آموزشی و زیرساخت های تکنولوژی آموزشی فراهم نمود.